Espainiarren %56k ez du sinesten independentzia judizialean

Epaileak: lautik bat emakumea da, EBn lautik hiru

Urte batzuetatik honaino, Espainiako Justizia egoera baldar batean dago. Europar Batasunak berriki egindako txosten batek agerian utzi du espainiarren %56k oso txartzat edo nahiko txartzat hartzen duela euren auzitegi eta epaileen independentzia. Datu horrek bere sistema judizialaren pertzepzio okerreneko Europako herrialdeen artean kokatzen du Espainia, Eslovakiaren, Bulgariaren, Kroaziaren eta Poloniaren aurretik.

Zifreen atzean: zergatik mesfidantza?

Mesfidantza horren atzean dauden arrazoiak anitz eta konplexuak dira. Inkestatuen arabera, pertzepzioa "interferentzia edo presioa" gobernuek eta klase politikoa da gehien aipatzen duena, %46,2rekin. Inkestatutakoen %41,2k ere adierazi du presioa "interes ekonomikoak edo bestelakoak" botere judizialaren independentziari buruzko zalantza iturri gisa. Eta ez hori bakarrik, %33,8k argudiatu zuen "egoera eta posizioa" magistratuek ez dute behar adina bermatzen haien independentzia.

Epaileen dilema: zenbat da nahikoa?

Ikerketak arazo kroniko bat ere nabarmentzen du: Espainian epaile falta. 2012tik, Espainiak 11 biztanleko 100.000 epaile tasari eutsi dio, Europar Batasuneko bosgarren txarrena. Aitzitik, 304 biztanleko 100.000 abokaturekin, Espainia da biztanleriaren arabera abokatu proportzio handiena duen Europar Batasuneko seigarren herrialdea.

Genero-arazoa: Emakumeak justizian

Txostenak Espainiako Justizian dagoen genero desberdintasuna ere nabarmentzen du. Auzitegi Gorenean, emakume magistratuek epaileen %22,4 baino ez dute ordezkatzen, EBko bosgarren tasarik baxuena. Alderantziz, Errumania, Bulgaria edo Luxenburgo bezalako herrialdeek %75etik gorako tasak dituzte.

Argi bat tunelaren amaieran

Dena ez da ezkortasuna. Pertzepzio negatiboa izan arren, txostenak agerian uzten du Espainiak 2021ean izapidetutako espediente gehiago osatzea lortu zuela berriak jaso zituen baino, 2019an eta 2020an lortu ez zuena.

Zifra hauek agerian uzten dute a errealitate konplexua eta kontraesankorra. Alde batetik, herritarren mesfidantza sistema judizialarekiko nabaria da. Bestetik, lan iraunkorra dago, apurka-apurka, fruituak ematen ari direla. Espainiaren erronka publikoaren pertzepzioaren eta bere sistema judizialaren funtzionamenduaren arteko oreka bilatzea izango da. Bermatzen duen oreka konfiantza, ezinbesteko elementua edozein demokraziaren funtzionamendu egokirako.

Konfiantzarako bide hori, ordea, ez da lan erraza. Baina txostenak dioen moduan, badirudi Espainiako sistema judiziala bide onean lehen urratsak ematen ari dela.